İhracatta cumhuriyet tarihinin rekoru ticari diplomasiyle yakalandı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 3 Haziran 2023’te Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’ni açıklamasının üzerinden 1 yıl geçerken Ticaret Bakanlığının bu sürece ilişkin hizmet karnesi de çıkarıldı.

Bakan Ömer Bolat’ın görevindeki bu dönemde ticarette özellikle mal ve hizmet ihracatındaki artış, ihracatçıya verilen destekler, serbest ticaret anlaşmalarında atılan adımlar, fahiş fiyat ve stokçulukla mücadele faaliyetlerine yönelik çalışmalar dikkati çekti.

Türkiye özellikle bu dönemde dünya mal ve hizmet ihracatındaki payını artırdı. Türkiye’nin mal ihracatı geçen yıl 255,4 milyar dolar, hizmetler ihracatı ise 101,7 milyar dolar oldu. Aynı dönemde ülkenin dünya mal ihracatındaki payı yüzde 1,08’e, hizmet ihracatındaki payı ise yüzde 1,30’a yükseldi.

Bu yılın mayıs ayında ihracat yüzde 11,4 artışla 24,1 milyar dolara ulaşırken, cumhuriyet tarihinin en yüksek aylık ihracatı elde edildi. Aynı dönemde son 12 aylık ihracat rakamı da yüzde 2,3 yükselerek 260,1 milyar dolar ile rekor seviyeye ulaştı.

Cari açıkta gerileme sürüyor

Yıllıklandırılmış dış ticaret açığı geçen yılın mayıs ayında 122,2 milyar dolar seviyesinde iken bu yılın aynı ayında 35,1 milyar dolar gerileyerek 87,1 milyar dolara düştü.

Yıllıklandırılmış cari açık ise Mayıs 2023’te 57 milyar dolar iken, bu yılın mart ayında 31,2 milyar dolara geriledi. Yıllıklandırılmış cari açığın bu yılın mayıs ayı verileri açıklandığında 26 milyar dolara gerileyeceği tahmin ediliyor.

İhracatı 1 milyar doların üzerinde olan il sayısı 30 oldu

Türk Eximbank ve İhracatı Geliştirme Anonim Şirketi (İGE AŞ) aracılığıyla ihracatçı firmalara da son 1 yılda önemli destekler verildi. Bu kapsamda İGE AŞ aracılığıyla bugüne kadar 42 milyar lira krediye kefalet sağlandı.

Eximbank’ın sermayesi ise geçen yılın başında 13,8 milyar lira iken, bu sermaye 35,7 milyar liraya ulaştı. Son dönemde yapılan düzenlemeler ile reeskont kredilerinin günlük limiti 10 kat artışla 3 milyar liraya çıkarıldı.

Bakanlık, faaliyet illerine göre il ihracat istatistiklerini derleyerek kamuoyuna açtı. Buna göre geçen yıl itibarıyla 1 milyar doların üzerinde ihracatı olan il sayısı 30’a ulaştı.

Türkiye’nin 19 serbest bölgesinden yapılan ihracat geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 10,7 artarak 12,7 milyar dolara ulaştı.

Resmi açılışı bu yıl yapılan Batı Anadolu Serbest Bölgesi’nin ise tam kapasiteye ulaştığında yaklaşık 15 bin kişiye istihdam sağlaması, buradan 2 milyar doların üzerinde ihracat gerçekleştirilmesi bekleniyor.

Müteahhitlik sektörü ise son 1 yılda aldığı 25 milyar dolarlık proje ile dünyada ikinci sıradaki yerini korudu.

Yerli üreticileri ithalattan kaynaklanan haksız rekabet ve zarara karşı korumak amacıyla 17 damping, 5 üründe korunma önlemi soruşturmaları açıldı. Ayrıca önlemlerin etkisiz kılınmasına karşı 8 soruşturma kararı verilirken, 51 önlem yürürlüğe girdi.

Gözetim uygulamasına yönelik düzenlemeler kapsamında ise 184 üründe ilave gümrük vergisi uygulandı.

Ticaret alanında işbirlikleri için çalışmalara hız verildi

Bu dönemde 50 ülke ile yoğun temaslar gerçekleştirildi. Birleşik Arap Emirlikleri ile serbest ticaret anlaşması (STA), Özbekistan ile tercihli ticaret anlaşması (TTA) yürürlüğe girdi.

Ukrayna, Sudan, Lübnan serbest ticaret anlaşmalarının onay süreçleri, Birleşik Krallık ve Moldova ile bu anlaşmaları güncelleme çalışmaları devam ediyor. Ayrıca Maldivler ile tercihli ticaret anlaşması tesis edilmesine yönelik müzakereler sürdürülüyor.

Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK) ile kapsamlı bir serbest ticaret anlaşması imzalanmasına yönelik müzakerelere kısa süre içinde başlanılması planlanıyor. Öte yandan Katar ile imzalanan STA’nın yakın zamanda yürürlüğe girmesi öngörülüyor.

Vergi gelirlerinin yüzde 25’inin tahsili gümrük idarelerince gerçekleştirildi

Bakanlık, Gümrük Muhafaza ekipleriyle kaçakçılığın önüne geçmek için teknolojik gelişmelerden faydalanarak çalışmalarını sürdürüyor. Bu kapsamda uyuşturucu tacirlerine yönelik yürütülen operasyonlarla bugüne kadar piyasa değeri 8 milyar liraya yaklaşan 11 ton uyuşturucu madde ele geçirildi.

Milli Tarama Sistemleri Geliştirilmesi Projesi (MİLTAR) ile adedi yaklaşık 2 milyon dolar olan yerli ve milli yarı sabit araç ve konteyner tarama sisteminin, Alsancak Limanı ile Öncüpınar, Habur ve Kapıkule gümrük kapılarına kurulumları tamamlandı.

Gümrük idarelerince geçen yıl 4,9 milyon ihracat ve 3 milyon ithalat beyannamesine ilişkin işlem gerçekleştirildi. Ayrıca, 182,9 milyon yolcuya, 11,8 milyon araca, 8,3 milyon konteynere gümrük hizmeti verildi. Türkiye’nin tüm vergi gelirlerinin yüzde 25’inin tahsili gümrük idarelerince yapıldı.

Stokçuluk yapan iş yerlerine 6 gün kapatma

Başta temel gıda ve ihtiyaç maddeleri olmak üzere otomotiv, emlak, kuyum, çimento ve hazır beton sektörlerine yönelik yürütülen denetim faaliyetleri sonucunda son 1 yılda 683 milyon lira para cezası uygulandı. Geçen yılın başından itibaren uygulanan toplam ceza ise 815 milyon lira oldu.

TBMM’de kabul edilen ve yürürlüğe giren yasa ile fahiş fiyat ve stokçuluk faaliyetlerine karşı idari para cezaları artırıldı.

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamamasına dair hükme aykırı hareket edenlere 1 milyon liraya kadar idari para cezası uygulanacak.

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafından piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamayacağı hükmüne aykırı hareket edenlere ise 12 milyon liraya kadar ceza verilebilecek.

Bir takvim yılında en az 3 defa stokçuluk yaptığı tespit edilenlerin iş yerleri 6 güne kadar kapatılabilecek.

Öte yandan Rekabet Kurumu tarafından son bir yılda gıda, dijital pazarlar, sağlık, çimento, hazır beton sektörlerinde ve iş gücü piyasalarında yaklaşık 6 milyar lira ceza kesildi.